Wat heeft veerkracht te maken met jouw welbevinden?
Je mentaal welbevinden of gewoon jezelf goed voelen is een dynamisch proces: je voelt je niet ‘vanzelf’ goed in je vel of gelukkig. Door op regelmatige basis aandacht te besteden aan;
1. jouw netwerk
2. emotionele balans
3. jezelf kunnen en durven zijn, kom je al een heel eind.
Maar er zijn kapers op de kust! Jouw mentaal welbevinden wordt geregeld bedreigd door interne en externe factoren. Veranderingen, stress of tegenslagen, verwachtingen en dergelijke kunnen jou uit je evenwicht brengen. Hoe sterk je uiteindelijk uit balans geraakt, hoe sterk je te lijden hebt onder druk, veranderingen en tegenslagen hangt af van hoe veerkrachtig je op dat moment bent.
Veerkracht, hoe werkt het?
Veerkracht vervult twee belangrijke functies in het behouden van jouw mentaal welbevinden.
1. Veerkracht vormt een buffer tegen stressoren en uitdagende ervaringen.
2. Veerkracht is de kartrekker bij jouw herstel van je goed voelen nadat dit gevoel een deukje heeft opgelopen. Het zorgt er letterlijk voor dat je kunt terugveren.
Veerkracht heeft dus zowel een beschermende als een herstellende functie. Je kunt dit voor jouw beeld het beste vergelijken met de werking van een springveer.
Wanneer deze veer zeer krachtig is, zal er veel gewicht nodig zijn om haar samen te duwen. Een veer die niet zo sterk of krachtig is kun je veel gemakkelijker samen duwen. Dit betekent dat je ervoor kunt zorgen dat de veer zo krachtig mogelijk is. Een sterke en krachtige veer zorgt ervoor dat wanneer jij geconfronteerd wordt met stress, tegenslagen of veranderingen die je lastig vind of waarvan je het nut niet ziet, jij minder snel uit je evenwicht raakt. Dit is de beschermende/bufferfunctie. Een sterke/krachtige veer heeft ook de eigenschap om snel terug te veren op het moment dat hij vol ingedrukt wordt. De veer zal sneller weer zijn oorspronkelijke vorm terugnemen. (Herstelfunctie)
Soms lukt het terugveren (tijdelijk) niet meer. Als je bijvoorbeeld een heel heftige ervaring meemaakt of wanneer een tegenslag (hoe klein ook) de ‘druppel’ is omdat je al zo veel andere tegenslagen kende. In die gevallen gaat het terugveren moeilijk, of blijft je veer zelfs ingedrukt. Op zo’n moment is ondersteuning van anderen cruciaal en wenselijk.
Hoe bouw je aan grotere veerkracht?
Omgaan met tegenslagen....
In zekere zin zijn veerkracht en moeilijkheden, tegenslag of stress onlosmakelijk met elkaar verbonden. Iemands veerkracht wordt pas zichtbaar op het moment dat hij of zij geconfronteerd wordt met stress of tegenslagen. Bovendien kun je alleen veerkrachtiger worden door met stress en tegenslagen te leren omgaan. Dit werd bijvoorbeeld aangetoond in een langdurige, grootschalige studie uitgevoerd door Seery en collega’s. Mensen die enige tegenslag ervaren hadden in hun leven, rapporteerden over het algemeen een betere mentale gezondheid dan mensen die veel tegenslagen te verwerken kregen, maar ook dan mensen die geen tegenslagen kenden. De eerste groep mensen had minder last van negatieve stress en een hogere levenstevredenheid. En ze bleken ook veerkrachtiger: ze ondervonden minder negatieve impact van recente tegenslagen.
Het ‘kunnen’ ervaren van tegenslagen is dus één voorwaarde om veerkracht op te bouwen. Uiteraard betekent dit niet dat je jezelf aan traumatische gebeurtenissen moet gaan blootstellen of dat je moet ontkennen dat tegenslagen ook negatieve gevolgen kunnen hebben op je mentaal welbevinden. Het geeft wel de hoopvolle boodschap dat mensen niet noodzakelijk alleen negatief getekend worden door het meemaken van tegenslagen, en er zelfs sterker uit kunnen komen...
Veerkracht vaardigheden
Om het hoofd te bieden aan die tegenslagen, zijn er in de eerste plaats enkele vaardigheden nodig. Heel wat vaardigheden of competenties die belangrijk zijn om ons mentaal welbevinden te versterken, dragen ook bij tot meer veerkracht. Drie van deze vaardigheden zijn in het bijzonder belangrijk gebleken:
1. Emotie- en stressregulatie
2. Flexibiliteit
3. Omgaan met tegenslagen
.Door deze vaardigheden te trainen leer je geleidelijk aan wat helpend kan zijn en wat niet. Je ontwikkelt vertrouwen dat, wanneer er zich iets voordoet, je er wel uit zal geraken. Maar vaardigheden alleen zijn niet voldoende! Ook de context of omgeving speelt een rol. De vaardigheden training en context hebben we in een intuïtief en kort lopend programma weten onder te brengen.
Is veerkracht aangeboren?
Een deel van je veerkracht is genetisch bepaald. Daarnaast spelen ervaringen tijdens je kindertijd een belangrijke rol. Ze bepalen voor een gedeelte je persoonlijkheid en hoe je uiteindelijk in het leven staat. Dat kun je, weliswaar beperkt, aanpassen. Ondanks die beperking zijn de aanpassingen die je maakt direct voelbaar en zichtbaar voor jezelf. Zoals ik hiervoor aangehaald heb kun je een aantal vaardigheden trainen om jezelf veerkrachtiger te maken. De wisselwerking met de context is hierin zeker van belang!
De aard, omvang en duur van de gebeurtenissen en stressoren die je meemaakt spelen een rol. Sommige gebeurtenissen hebben bijvoorbeeld een heel grote impact; andere stressoren kun je moeilijk in je eentje wegwerken. Ze zijn omvattend en chronisch aanwezig, waardoor mensen er voortdurend mee geconfronteerd worden. Leven in een minder bevoorrechte sociale positie is bijvoorbeeld zo’n chronische stressor. We weten dat slechtere sociaal economische omstandigeheden leiden tot meer frequente en soms ook ernstigere gezondheidsproblemen, ook op het gebied van geestelijke gezondheid.
Mensen die geconfronteerd worden met gebeurtenissen met een zeer sterke impact of met chronische stressoren, zullen minder veerkrachtig kunnen reageren wanneer ze geconfronteerd worden met andere stressoren. Dit komt doordat deze gebeurtenissen bovenop een situatie komen waarin al andere factoren aanwezig zijn die de geestelijke gezondheid kunnen schaden, zoals bijvoorbeeld werkeloosheid (waarbij niet alleen het inkomen een rol speelt, maar bijvoorbeeld ook je identiteit en je status) of eenzaamheid...
Daarnaast is de mate waarin je veerkracht kunt tonen ook sterk afhankelijk van de mate waarin de context ‘veerkrachtbevorderend’ is en dus als hulpbron kan dienen. Sommige omgevingen of contexten zijn zélf een continue bron van stress, waardoor ze de individuele veerkracht ondermijnen.
Veerkrachtig zijn en blijven betekent dus voortdurend verschillende hulpbronnen ontwikkelen en zoeken, zowel individueel als in je omgeving, zodat je de juiste competenties kan inzetten wanneer nodig, afhankelijk van de situatie waarin je verkeert.
Bij het ontwikkelen van veerkracht krijg je te maken met emoties. Wij hebben de meest voorkomende emoties voor je op een rijtje gezet. Hoe herken je ze? Wat kun je doen om er snel weer uit te komen en hoe doe je dat dan? Vraag het digitale boekje "skills die je leven navigeren" bij ons op. Het is gratis
